خانه های تاریخی مشهد، شاهکارهای معماری که تاریخ و فرهنگ این شهر را به زیبایی بازتاب داده‌اند. این خانه‌ها شاهدگان گذشته‌ای فرهنگی و تاریخی هستند که از آن زمان تاکنون، جلب توجه بازدیدکنندگان و گردشگران را به خود اختصاص داده‌اند. هر خانه تاریخی در مشهد یک داستان خاص و زیبا را بازگو می‌کند.
1. خانه داروغه مشهد
خانه داروغه مشهد، یکی از زیباترین و ارزشمندترین خانه‌های تاریخی مشهد محسوب می‌شود. این ساختمان تاریخی در دورهٔ قاجاریه به دستور یوسف خان هراتی، آخرین داروغه مشهد، ساخته شد. یکی از جذابیت‌های خاص این خانه، بازسازی دقیقی است که در طول زمان اجرا شده است. این بازسازی با حفظ جزئیات اصلی و ساختار معماری قدیمی خانه انجام شده و به بازدیدکنندگان امکان می‌دهد تا یک سفر فراموش‌نشدنی در گذشته را تجربه کنند.
موزه‌ای زیبا نیز در این خانه وجود دارد که مجموعه‌ای از اشیاء تاریخی و هنری را به نمایش می‌گذارد. یک جاذبه دیگر در این خانه تاریخی، سرداب آن است که معمولاً به عنوان یک مکان مخفی در تاریخ شناخته می‌شود و داستان‌های جالبی را در خود جای داده است. همچنین، حوض بزرگی نیز در این خانه تاریخی قرار دارد که یک عنصر زینتی و متداول در معماری خانه‌های ایرانی محسوب می‌شود.
خانه تاریخی داروغه به دلیل موقعیت خوبش با دسترسی آسان به حرم مطهر و هتل‌های نزدیک به حرم، یک مقصد پرطرفدار برای بازدیدکنندگان است. از آنجا که تنها با ۱۰ دقیقه پیاده‌روی می‌توان به این خانه تاریخی زیبا دست یافت، بازدید از آن به راحتی می‌تواند جزو برنامه سفر شما باشد.
2.خانه غفوری مشهد
یکی از دیگر خانه‌های تاریخی مشهد که از نظر معماری و فرهنگی ارزشمند است، خانه غفوری مشهد می‌باشد. این ساختمان بیش از ۱۵۰ سال پیش توسط معماران ایرانی احداث شده و تا دهه شصت به عنوان مسکونی به کار برده می‌شد. خانه تاریخی غفوری اکنون جزو آثار ملی ایران محسوب می‌شود و پس از مرمت و بازسازی، به یک کتابخانه تخصصی معماری تبدیل شده است. این کتابخانه تاریخی علاوه بر فرصت مطالعه، یکی از بهترین اماکن برای عکاسی در مشهد است و در نزدیکی حرم مطهر واقع شده است.
3.خانه توکلی مشهد
خانه توکلی مشهد، یکی از خانه‌های تاریخی دوران قاجار است که به عنوان یک میراث تاریخی و ملی در فهرست آثار فرهنگی و تاریخی کشور ثبت شده است. این ساختمان ابتدا محل سکونت تاجر بزرگی به نام کشمشیان بوده که در تجارت خشکبار مشهور بوده است. خانه تاریخی تا دوران پهلوی اول، در اختیار خانواده کشمشیان بوده و آن‌ها تمام عمر خود را در این خانه گذرانده‌اند.
پس از مدتی، خانه تاریخی توسط شخصی به نام توکلی خریداری شد و حالا به نام خانه توکلی مشهد شناخته می‌شود. معماری شاهکار این خانه، هویت ژرف دوران قاجار را به تصویر می‌کشد و این جاذبه فرهنگی گردشگران را به سوی خود جذب می‌کند. مسیر خانه توکلی مشهد بسیار ساده و در چند قدمی حرم امام رضا واقع شده است. این خانه هزینه ورودی ندارد و بازدید از آن به صورت رایگان امکان‌پذیر است، این امکان را به شما می‌دهد تا از زیبایی و آرامش این خانه تاریخی لذت ببرید.
4.خانه تاریخی پیشه وران مشهد
خانه تاریخی پیشه وران مشهد یکی دیگر از خانه های تاریخی مشهد با معماری سنتی ایرانی می باشد. قدمت این خانه تاریخی در مشهد چیزی حدود ۸۰ سال است و در خیابان ارگ مشهد واقع شده است. جلوه زیبای درب و پنجره های چوبی، دیواره های آجرچین، تزئینات کاشی کاری شده، دستگاه ریسندگی و حیاط زیبای این خانه قدیمی، ذهن شما را به سال های قبل خواهد برد.
اگر اهل کافه گردی هستید، کافه حوالی مشهد خانه پیشه وران یک جای دنج برای گذراندن تایم با دوستان و عزیزانتان است. شما می توانید از این خانه تاریخی بازدید کنید و از زیبایی های قدیمی این مجموعه لذت ببرید.
5.خانه احمدیان مشهد
خانه احمدیان، یک یادگار از آخرین دورهٔ قاجار است و به مدت صد وچند سال متعلق به آقای مهدی احمدیان، بانکدار و پارچه‌فروش مشهد بوده است. تا یک سال پیش، آقای احمدیان در این خانه زندگی می‌کرده‌اند. ورثه‌ی ایشان با مرمت و حفظ این خانه، از نابودی آن جلوگیری کرده و یک سنت سرای تاریخی با نام احمدیان ایجاد کرده‌اند. این خانه تاریخی به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. اگر به خانه‌های تاریخی مشهد علاقه‌مندید و به دنبال یک مکان دلنشین برای کافه‌گردی هستید، این بنا به عنوان یکی از دنج‌ترین اماکن مناسب می‌باشد.
6.خانه ملک مشهد
اگر به موزه و بازدید از خانه‌های تاریخی مشهد علاقه‌مندید، حتماً نام خانه ملک به گوشتان رسیده است. خانه تاریخی حاج حسین ملک، یکی از جذاب‌ترین خانه‌های تاریخی در مشهد محسوب می‌شود و به عنوان یک آثار فرهنگی و تاریخی ملی ایران شناخته می‌شود. این خانه دارای جلوه‌ای منحصر به فرد از معماری ایرانی است. بازدید از خانه تاریخی ملک مشهد برای علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ به صورت رایگان امکان‌پذیر است و شما می‌توانید هر روز به جز ایام تعطیل از این بنا تاریخی دیدن کنید.
7.خانه مستوفی مشهد
یکی از خانه‌های تاریخی مشهد، عمارت مستوفی است که در ابتدا یکی از مدارس قدیمی این شهر بوده و امروزه به آن فرهنگسرای بهشت معروف است. این ساختمان با حدود ۱۰۰ سال سابقه تاریخی، از دیرباز در قلب شهر مشهد واقع شده و در سال ۱۳۸۴ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
ضلع اصلی این عمارت در حال حاضر در مراحل بازسازی قرار دارد و به زودی به عنوان یک جاذبه فرهنگی آماده برای بازدید عموم قرار خواهد گرفت.
8.خانه کوزه کنانی مشهد
خانه کوزه کنانی، یکی از قدیمی‌ترین و اصیل‌ترین خانه‌های تاریخی مشهد است که به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این ساختمان متعلق به آقای کوزه کنانی، یکی از تجار برجسته مشهد در دوران قاجار می‌باشد و در سال ۱۲۸۸ قمری ساخته شده است، با مساحتی بیش از ۱۰۰۰ متر مربع.
خانه کوزه کنانی مشهد اکنون به عنوان موزه مشروطیت تغییر کاربری یافته است و اگر به چنین فضاهایی علاقه دارید، می‌توانید از این خانه تاریخی و با ارزش بازدید نمایید. با وجود اینکه این بنا در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است، امکانات رفاهی در این مجموعه به مراتب کمتر می‌باشد. امیدواریم که با مرمت و بازسازی، این خانه تاریخی به یکی از زیباترین خانه‌های تاریخی مشهد تبدیل شود.
9.خانه رجایی مشهد
همه کسانی که به خانه‌های تاریخی مشهد علاقه‌مند هستند، حتماً باید سری به خانه شهید رجایی بزنند. این خانه متعلق به اواخر دوران قاجار است و ورودی بزرگ و دلبازی دارد که با حوض فیروزه‌ای، باغچه‌های بزرگ، کتبیه‌های قدیمی و آجرکاری‌های زیبا تزئین شده‌اند.
این خانه تاریخی در حال حاضر تغییر کاربری داده و از حالت مسکونی به مسافرخانه تبدیل شده است تا زائران امام رضا (ع) در اینجا اسکان پیدا کنند. خانه رجایی همانند سایر خانه‌های تاریخی مشهد، در مسیر حرم مطهر قرار دارد و شما عزیزان می‌توانید پس از زیارت، از این بنا لذت ببرید. هزینه بازدید از این خانه تاریخی رایگان است.